Bu hafta, farklı dönemlerde futbolun oynanma ve algılanma biçimini değiştiren iki orta saha oyuncusuna veda ettik. Önce 1970’lerde Hollanda, Ajax ve daha sonra Barcelona’da Total Futbol'u yaratan nüvenin olmazsa olmaz parçalarından Johan Neeskens’in ölüm haberini aldık. Daha sonra bu ekolün modern taşıyıcısı Barcelona ve İspanya millî takımıyla 21. yüzyıla damga vuran Andrés Iniesta, 40 yaşında emekliye ayrıldığını duyurdu. Biri ölüm, biri emeklilik; vedaları aynılaştırdığım düşünülmesin ama futbolun en üst seviyedeki hâlinin dönüşümünde bu birbirinden çok farklı iki orta saha oyuncusunun üstlendiği tamamlayıcı roller gözden kaçırılamayacak kadar benzer ve önemli.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ciğersiz İsviçre çakısı</h2>1960’ların sonuna doğru -SSCB’ye paralel şekilde- Hollanda futbolunun profesyonellik ve bilimsel antrenman metotlarının yaygınlaşmasıyla yükselttiği fizik güç ve tempo, yeşil sahalarda yeni alışkanlıkların doğuşunu mümkün kıldı. Bunlardan biri geçmişe göre çok daha fazla koşabilen futbolculardı. Hücuma daha çok bindiren kanat oyuncuları, alanı daha hızlı kapatan merkez oyuncuları derken “kamikaze pilotu” olarak anılan bir “ciğersiz” sahneye çıktı. 1970’te, 21 yaşında Ajax’a katılan Neeskens, önceleri Rinus Michels’in “joker” gibi farklı mevkilerde kullanabildiği, mütevazı, fedakar bir “ne iş olursa yaparım” oyuncusuydu. Ajax, 1971’de Panathinaikos’u yenerek üst üste 3 Kupa 1 şampiyonluğunun ilkini elde ettiğinde sağ bekti. 1971/72 sezonuyla birlikte orta sahanın merkezine taşındı. Michels, sahada durmak bilmeden koşan bu oyuncuya rakip merkez oyun kurucuyu taciz etme görevini veriyordu. O da, o dönem neredeyse hiç görülmeyen biçimde amansız bir pres uyguluyor ve gerektiğinde bu presi görev alanının da ilerisine taşıyordu.Total Futbol’u devrimci kılan özelliklerin başında sürekli hareket hâlinde olan oyuncuların boşalttıkları alanların takım arkadaşları tarafından doldurulması gelir. Bu ilke, ileriye doğru hareket etmeyi gerektirdiği için aslında presle başlar ve presle biter. Ajax'ta presi Neeskens başlatıyor, takım arkadaşları onun yarattığı boşluğu doldurmak üzere ileri çıkıyor, neticede o gün için “kabul edilemez” olduğu varsayılan ama futbolu bugün dahi tanımlayan savunma oyuncularının ileri çıkarak sahayı daraltması ilkesi hayat buluyordu. Dönemin Ajax ve Hollanda millî takımının uzun süredir birlikte oynayan oyunculardan kurulu olması, bir makine düzeni gerektiren bu sistemin işlemesini kolaylaştırıyordu. Jonathan Wilson’ın dediği gibi "Johan Cruyff bu sistemin beyniyse Neeskens de kalbi" idi. Bu yüzden 1974’te Cruyff’u takip ederek o da Barcelona’nın yolunu tuttu. 1976’da Michels’in de Katalan ekibine gelmesiyle, Total Futbol’un yeni başkenti Barcelona oldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zeka ve zarafet</h2>Johan Cruyff, futbolun yeni merkezinin tartışmasız lideriydi ve bu, onun 1988-1996 yılları arasında teknik direktörlük görevini üstlenmesiyle perçinlendi. Cruyff bu dönemde futbol felsefesini Barcelona’dan dünyaya yaydı. Orta saha oyuncularının gittikçe daha güçlü, fizikli, atlet hâle geldiği bir dönemde kadroda kalmasında ısrar ettiği, bu profilin tersi özelliklere sahip Pep Guardiola, onun en parlak öğrencisi olarak ekolü bir sonraki aşamaya taşıdı. Frank Rijkaard’ın merkezde Van Bommel ve Edmilson gibi dönemin modasına daha uygun savaşçı orta sahaları kullandığı yılların ardından Guardiola, Barça'yı Cruyff’un öğretilerine döndürdü. Pep’in, savunmanın önünde narin, teknik pasörler tercih etmesi Xavi’yi onun halefi yaptı. Xavi’den birkaç yıl sonra La Masia’dan A takıma katılan Andrés Iniesta da 1.70’lik bir başka “çelimsiz” merkez oyuncusu olarak Guardiola’nın devrimci takımının ana parçalarından biri oldu. Iniesta, Xavi’nin biraz daha önünde konumlanıyordu. Xavi, hücumu savunmanın önünden komuta ederken, Iniesta ise hücumda rakibin “ceplerini” boşaltan, ama driplingle ama pasla boşluklardan istifade eden bir mezzala olarak 8 numaranın tarifini değiştiren jenerasyona öncülük ediyordu.&nbsp;Iniesta’nın alametifarikası oyun zekası, verimliliği ve zarafetiydi. Saha içinde topla tüm münasebetleri estetik olsa da hiçbir hareketi boşuna değildi. Bir şovmen değildi ama her maçında izleyenleri büyülemeyi başarırdı. Barcelona ve İspanya millî takımıyla kazandığı sayısız kupa, onun kariyerinin özeti olsa da esas mirasını orta saha oyuncularından beklenenleri değiştirmesiyle şekillendirdi. Sadece oyunu değil kendisinden sonraki oyuncuları da güzelleştirdi.&nbsp;

Punto 

Total Futbol'un biraz da tesadüfi doğumuna "kamikaze presiyle" öncülük eden Johan Neeskens ve oyunun gittikçe daha da mekanikleştiği bir dönemde 8 numaraları zarafete mecbur kılan Andrés Iniesta, futbolun dönüm noktalarında sanıldığından fazla ortak noktaya sahip olan iki tamamlayıcı yıldızdı.

Johan Neeskens ile ilgili hikayeler